Humani cytomegalovirus spada u rod Cytomegalovirusa, a porodicu
Herpesviridae. Genom čini dvolančana DNK sa terminalnim ponavljajućim
sekvencama. Omotač je troslojan. Replikuje se u jedru, ćeliju napušta
lizom ili egzocitozom.
Put prenošenja
Izvor
zaraze mogu biti krv, semena tečnost, vaginalni iscedak, urin,
pljuvačka i suze, a za prenos je neophodan bliski telesni kontakt.
Patološki (medicinski) značaj
Infekcija
kod odraslih – vreme inkubacije nije sasvim poznato, a simptomi
infekcije su nekarakteristični: povišena telesna temperatura uz otok
limfnih čvorova. Veoma retko se javljaju hepatitis ili miokarditis.
Virus se izlučuje potom kratko vreme pljuvačkom, i vrlo često duže vreme
genitalnim iscetkom odnosno urinom. Lečenje je simptomatsko, jer ne
postoje specifični lekovi za virusne infekcije, a zbog blage kliničke
slike, infekcija može da prođe i neprepoznata. Infekcija CMV -om deluje
imunosupresivno (raste broj T supresorskih limfocita, oslabljene
funkcije limfocita).
Kongenitalna infekcija – Kod CMV infekcije u
trudnoći dolazi u oko 40% do intrauterine transmisije virusa. Virus
izaziva oštećenja fetusa osobito u prvom i drugom, ali i u trećem
trimestru. Računa se da do oštećenja fetusa dolazi u oko 5 – 15%
slučajeva. Kod 5% inficiranih fetusa dolazi do razvitka kongenitalnog
CMV sindroma, a kod 5 – 10% su ovi simptomi slabije izraženi. Kod 85 –
90% inficiranih fetusa nema nikakvih simptoma. Kod kongenitalnog CMV
sindroma u 90% se razvijaju kasne posledice infekcije.
Simptomi
kongenitalnog CMV sindroma su: hepatosplenomegalija (uvećane jetra i
slezina), trombocitopenija (smanjen broj trombocita),
hiperbilirubinemija, hemolitička anemija, mikrocefalija, horioretinitis,
encefalitis, atipična limfocitoza.
Perinatalna infekcija – prolaskom kroz zaraženi porođajni kanal trudnica koje su zaražene CMV -om pre trudnoće.
Infekcija
kod imunokompromitovanih osoba– kod obolelih od AIDS-a karakteriše se
perzistentnom temperaturom, hepatitisoma, poremećajem leukocita i
trombocita i zapaljenjem pluća koja nekada može biti i fatalna.
Nakon
primarne infekcije virus perzistira doživotno najverovatnije u
limfocitima. Pod određenim uslovima infekcija se može reaktivirati.
Dijagnoza
Izoluje
se iz brisa usne duplje, urina, pljuvačke, cervikalnog brisa,
uretralnog brisa, amnionske tečnosti, likvora. Dokazuje se
imunoflorescencijom, PCR-om, ELISA testom.
Lečenje
CMV
infekcija i/ili oboljenje je najčešća oportunistička virusna infekcija
koja može veoma ozbiljno da ugrozi imunokompromitovane pacijente. CMV
virus pripada grupi herpes virusa. 20 do 60% transplantiranih
pacijenata bez primenjene profilakse razvije simptomatsku CMV infekciju.
Pored direktnog infektivnog delovanja CMV infekcija ima indirektine
efekte kod transplantiranih pacijenata: povećanje oportunističkih
infekcija, oštećenje samog grafta patogenom, povećanje rizika akutnog
odbacivanja kao i hroničnog odbacivanja grafta. Posledice CMV infekcije
se odnose na smanjenje preživljavanja i pacijenta i grafta.
Najčešća
klinička manifestacija CMV infekcije kod pacijenta sa SIDA-om je
retinitis koji može dovesti do gubitka vida odnosno ireverzibilnog
slepila.
Osobine leka valganciklovira:
Valganciklovir je
prolek ganciklovira, dostupan u tabletama od 450mg, koji se posle oralne
primene veoma brzo konvertuje, aktivnošću hepatične i interstinalne
esteraze, u ganciklovir. Preporučeno doziranje zavisi da li se radi o
terapiji ili profilaksi i kreće se od dnevne doze od 1800 mg podeljene u
dve doze i 900 mg jednom dnevno za profilaksu, odnosno fazu održavanja.
Valganciklovir posle oralne primene ima povećanu bioiskoristljivost
leka u poređenju sa ganciklovirom, takođe za oralnu upotrebu.
Koncentracija ispod krive ( AUC) posle oralne primene valganciklovira je
slična AUC koncentraciji ganciklovira datog intravenskim putem.
Klinička efikasnost valganciklovira
Kliničke
studije su pokazale da je VALCYTE efikasan u kontroli CMV infekcije
kako kod transplantiranih pacijenata, tako i kod pacijenata sa
SIDA-om, a sa dobrim profilom podnošljivosti.
Rezultati velike
kliničke studije VICTOR, u kojoj su učestvovali i stručnjaci iz naše
zemlje, pokazali su da je Valcyte za oralnu primenu podjednako efikasan i
bezbedan kao i intravenski ganciklovir, u lečenju citomegalovirusne
(CMV) infekcije kod transplantiranih pacijenata. VICTOR studija,
randomizovana, interventna studija je uključila 321 transplantiranog
pacijenta sa virusološkom i kliničkom potvrdom CMV bolesti nakon
transplantacije. 164 pacijenta su 21 dan primali oralni valganciklovir
(VGCV; 900 mg/dan, dva puta dnevno) a 157 pacijenata je primalo
intravenski ganciklovir (GCV; 5 mg/kg/dan, dva puta dnevno). Nakon toga,
svi pacijenti su primali 28 dana dozu održavanja valganciklovira (900
mg/dan, jednom dnevno.) Kliničko izlečenje CMV bolesti je bilo
podjednako u svim vremenskim intervalima. 21. dana, klinički uspeh
postignut je kod 83.6% pacijenata u VGCV grupi i 84.0% u GCV grupi. 49.
dana procenat uspešnosti je bio 96.6% za VGCV vs. 93.0% za GCV.
Ispitivači su zaključili da u poređenju sa i.v. ganciklovirom, koji
predstavlja zlatni standard u lecenju CMV infekcije, lečenje oralnim
valganciklovirom je mnogo pogodnije za pacijente, jer terapiju mogu da
uzimaju sami, u svom domu, što znači da se veliki broj transplantiranih
pacijenata, koji su hospitalizovani zbog CMV bolesti, može otpustiti
ranije, što smanjuje pritisak na lekare i smanjuje troškove lečenja.
Kliničke
studije su pokazale da su CMV infekcija i oboljenje, povezani sa
produženjem hospitalizacije i povećanjem troškova celokupnog lečenja.
McCarthy et al. su analizirali retrospektivno troškove CMV infekcije na
seriji kadaveričnih transplantacija bubrega u jednom centru u Kanadi u
periodu od januara 1988. do marta 1990. Zaključili su da su pacijenti sa
CMV oboljenjem imali veći broj bolničkih dana tj. dužu hospitalizaciju,
u prvoj godini posle transplantacije (59 vs 22 dana). Srednji ukupni
bolnički troškovi su bili 2.5 puta viši kod pacijenata sa CMV u odnosu
na kontrolnu grupu.
Valcyte(valganciklovir) je indikovan za
prevenciju citomegalovirusne (CMV) infekcije kod pacijenata sa
transplantiranim solidnim organom kao i za lečenje CMV retinitisa kod
bolesnika sa sindromom stečene imunodeficijencije [SIDA].
